1 ARALIK DÜNYA AIDS GÜNÜ 2025
Dünya Sağlık Örgütü tarafından HIV/AIDS enfeksiyonu konusundaki bilgi- bilinç düzeyi ve korunmayı arttırmak amacıyla 1988 yılında, 1 Aralık günü “Dünya AIDS Günü” olarak kabul edilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü, Dünya AIDS Günü'nün 2025 yılı teması “Aksaklıkların üstesinden gelmek, AIDS'e verilen yanıtı dönüştürmek" olarak belirlendi ve 2030 yılına kadar AIDS'i sona erdirmek için sürdürülebilir siyasi liderlik, uluslararası işbirliği ve insan hakları merkezli yaklaşımlar çağrısında bulunuyor. Kırmızı kurdele, “AIDS’i biliyorum, AIDS’e karşı korunuyorum ve AIDS’ten ölenlere saygı duyuyorum” anlamı ile HIV/AIDS’in simgesi olmuştur.
T.C. Sağlık Bakanlığı 2025 yılı HIV ve AIDS istatistiklerine göre, Ülkemizde Ağustos itibarıyla Türkiye'de 1980'lerden bu yana HIV tanısı alan kişi sayısı 51.469'dur. Vakaların %81,5’i erkek, %18,5’i kadın olup %16,1’i yabancı uyruklu kişilerden oluşmaktadır. Vakalar en fazla sırasıyla 25-29 ve 30-34 yaş gruplarında görülmektedir. Vakaların bulaş yoluna göre dağılımı incelendiğinde, Türkiye’de tespit edilmiş vakaların %60,3’sinde bulaşma yolu bildirilmemiştir. Bulaşma yolu bildirilen vakalar içerisinde cinsel yolla bulaşma %94,4, damar içi madde kullanımı yoluyla bulaşma %2,0 ve anneden bebeğe geçiş ise %1,2’dir. Vakaların %2,3’ünde çoklu bulaş yolu bildirilmiştir. 2025 yılında 604 HIV pozitif kişi ve 28 AIDS vakası olmak üzere toplam 632 vaka doğrulama testi pozitif tespit edilerek bildirilmiştir. 2024 yılı içerisinde aktif çalışan Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezi (GDTM) altı iken 2025 yılı içerisinde yedi yeni GDTM açılmış olup hizmete başlamıştır.
UNAIDS (Cenevre, Temmuz 2023) tarafından yayınlanan raporda, AIDS'i sonlandıracak net bir yol olduğunu gösteriyor. Bu yol aynı zamanda gelecekteki salgınlara hazırlanmaya ve bunlarla mücadele etmeye ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşma yolunda ilerlemeyi ilerletmeye yardımcı olacaktır. 'AIDS'i Bitiren Yol' başlıklı raporda, AIDS'i bitirmenin siyasi ve finansal bir tercih olduğunu, bu yolu halihazırda izleyen ülke ve liderlerin olağanüstü sonuçlara ulaştığını vurgulayan veriler ve vaka çalışmaları yer alıyor.
HIV; enfekte insanlardan kan, anne sütü, meni ve vajinal salgılar gibi çeşitli vücut sıvılarının değişimi yoluyla bulaşabilir. HIV ayrıca hamilelik ve doğum sırasında bir anneden çocuğuna bulaşabilir. HIV kişilerle öpüşme, sarılma, tokalaşma veya kişisel nesnelerle, yiyecek ve suyu paylaşma gibi sıradan günlük temaslar yoluyla bulaşmaz. HIV enfeksiyonunu, fırsatçı enfeksiyonlar da dahil olmak üzere etkili HIV önleme, teşhis, tedavi ve bakıma erişimin artmasıyla birlikte, HIV enfeksiyonu, HIV ile yaşayan kişilerin uzun ve sağlıklı yaşam sürmelerini sağlayan, yönetilebilir bir kronik sağlık durumudur. İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV), bağışıklık sistemini hedef alır ve sağlıklı bağışıklık sistemine sahip kişilerin savaşabileceği birçok enfeksiyona ve bazı kanser türlerine karşı insanların savunmasını zayıflatır. Virüs, bağışıklık hücrelerinin işlevini yok ettiğinden ve bozduğundan, enfekte olmuş kişiler yavaş yavaş bağışıklık yetmezliği kazanırlar. HIV enfeksiyonunun en ileri aşaması, kişiye bağlı olarak tedavi edilmezse gelişmesi uzun yıllar alabilen edinilmiş immün yetmezlik sendromudur (AIDS). AIDS, belirli kanserlerin, enfeksiyonların veya diğer ciddi uzun vadeli klinik belirtilerin gelişmesiyle tanımlanır. HIV enfeksiyonu önlenebilir bir hastalıktır. Durumunu bilmek, sadece toplum için değil HIV ile enfekte bireylerin kendisi için de çok önemlidir. Çünkü günümüzde, geliştirilen etkili tedaviler sayesinde erken tanı konulan HIV hastaları sağlıklı kişiler kadar uzun bir ömür yaşadıkları gibi bulaştırıcılıkları da neredeyse tamamen ortadan kalkmaktadır. Bu nedenle şüphelenilen her durumda HIV testi yaptırılmalıdır.
Korunma önlemlerinin tedaviden çok daha etkili ve ucuz olması nedeniyle; Dünya Sağlık Örgütü ve Sağlık bakanlığımıza paralel Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Gençlik Danışma Birimi (ESOGÜ-GEDAB) 2025 yılı “Korunun HIV/AIDS Olmayın” teması ve “HIV açısından kendini risk altında hissediyorsannız, test yaptırmak için en yakın sağlık kuruluşuna başvurun” çağrısıyla, gençleri HIV/AIDS'le ilgili bilinç ve duyarlılık düzeyinin yükseltilmesini ve kendi sağlıklarını koruma bilincini geliştirmelerine katkıda bulunmak amacıyla farkındalık, bilgilendirme etkinlikleri düzenledi. GEDAB’inde akran eğitimi ve danışmanlık hizmetleri verdi. Genç erişkin işbirliği çerçevesinde yürüttüğü, Gençlik Danışma Birimi ve Gençlik Danışma Kulübü Akran eğitmenlerimizle birlikte kasım ayı boyunca film gösterisi, “HIV/AIDS ile ilgili bunları biliyor musun?” adı altında bilgi yarışması, söyleşi, bilgilendirme ve eğitim çalışmaları yapılmıştır.