9 Şubat & 31 Mayıs Dünya Sigarayı & Tütünü Bırakma Günü 2023

9 Şubat & 31 Mayıs Dünya Sigarayı/Tütünü Bırakma Günü 2023

Dünya Sağlık Örgütü sigara ve türevlerinin insan sağlığını tehdit eden ve önlenebilir bir halk sağlığı sorunu olduğunu vurgulamaktadır. Sigara kullanımı, akciğer kanseri başta olmak üzere diğer kanserlerin gelişiminde,  kalp hastalıklarının ve KOAH (kronik obstruktif akciğer hastalığı) başta olmak üzere  birçok solunum yolu hastalığının ortaya çıkmasında temel etken olduğu gibi, çeşitli fiziksel, sosyal ve ekonomik olumsuz sonuçlara da yol açan ciddi bir bağımlılıktır. Ülke ekonomisine de olumsuz yönde etkileyen bir alışkanlıktır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 30'lu yaşlarda sigarayı bırakanların yaşam süresinin, sigara içmeye devam edenlerle kıyaslandığında yaklaşık 10 yıl arttığını, bu kişilerin yaklaşık 2-12 hafta içinde dolaşımının düzeldiğini bildirdi.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 40 milyondan fazla genç tütün ürünlerini kullanıyor. Açıklamada, veriler, her yıl 7 milyondan fazla kişinin doğrudan tütün kullanımına bağlı hastalıklar, 1.2 milyon kişinin de tütün ürünü kullanmadığı halde sigara dumanına maruz kalarak pasif içicilik nedeniyle yaşamını yitirdiğini iletildi. Eğitimin ve farkındalığın önemini vurgulayan uzmanlar, tütün kullanan her 10 kişiden 9'unun 18 yaşından önce sigara kullanmaya başladığına dikkati çekiyor. DSÖ uzmanları, 13-15 yaş aralığındaki 40 milyonu aşkın gencin tütün ürünleri kullanımına başladığı konusunda uyarıyor. Tütün ürünlerinin sağlığa zararları konusunda farkındalığı artırmak ve sigarayı bırakmaya teşvik etmek amacıyla her sene farkındalık etkinlikleri yapılmaktadır. 

DSÖ'nün  (tütün ürünlerini kullanmayı) "Bırakmak için 100'den fazla neden" arasında bulunan, tütün ürünleri kaynaklı hastalıkların en önemli ikinci sebebi olarak görülen pasif içicilik ölüme yol açmadığında da solunum yolları ve kalp rahatsızlıkları başta olmak üzere birçok sağlık sorununa neden olmaktadır.

Diğer önemli bir konu da tütün ürünlerinin oluşturduğu çevre zararlarıdır. Sigara izmaritleri, dünya çapında en yaygın atılan atıktır, sahillerde ve su kenarlarında en sık toplanan çöptür. Sigara izmaritlerinde bulunan pek çok tehlikeli kimyasal madde ve elektronik sigara atıkları sulara ve toprağa sızarak doğaya zarar vermektedir. Tütün endüstrisi, sigara üretimi için yıllık 600 milyon adet ağaç kesmekte ve yılda 84 megaton karbondioksit eşdeğerinde sera gazı salınımına sebep olmaktadır. Tütün endüstrisi, dünyanın zaten kıt olan kaynaklarının daha fazla azalmasına ve iklim değişikliğine sebep olmakta, ekosisteme zarar vermektedir. Diğer taraftan söndürülmemiş sigara izmaritleri, orman yangınları başta olmak üzere pek çok yangın ve buna bağlı can kayıplarının önemli bir sebebi olmaya devam etmektedir. Ayrıca çoğunluğu plastik olan milyonlarca ton tütün ambalaj atığı da çevreye ve ekosisteme zarar vermektedir.

Tütün ürünü kullanımına bağlı tüm bu riskler göz önüne alındığında, geç kalmadan bu bağımlılıktan kurtulmanın sağlık, sosyal, ekonomik ve çevresel pek çok kazanç sağlamaktadır. Tütün ürünü kullanımını bırakmak, her zaman ve her yaşta büyük fayda sağlamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre; Beklenen yaşam süresindeki bu artış, erken yaşlarda sigara bırakmayla artmakta ve sağladığı yararlar da belirgin olarak görülmektedir. Örneğin kalp krizi geçirdikten sonra sigarayı bırakan kişilerin, yeni bir kalp krizi geçirme riskleri %50 oranında azalmaktadır. Halihazırda sigaraya bağlı sağlık sorunları gelişmiş olan bireyler de sigarayı bıraktıktan sonra, sigara içmeye devam edenlere göre daha sağlıklı bir hayat sürebilmektedir.

Tütün ürünü kullanımı bırakıldığı andan itibaren, oluşturduğu sağlık riskleri gerilemekte ve vücutta olumlu bir değişim başlamaktadır. İlk sigara bırakma gününden itibaren akciğerlerde, kalpte değişim başlamakta, yüksek kalp atış hızı, kan basıncı, karbon monoksit seviyesi normale dönmekte ve zamanla bağışıklık sistemi güçlenmektedir. 2-12 hafta içinde dolaşım düzelmekte ve akciğer kapasitesi artmakta, öksürük ve nefes darlığı azalmaktadır.  Ayrıca tütün ürünü kullanımının bırakılması ile çevredeki bireylerin, özellikle de çocukların tütün dumanına maruziyetten korunması da büyük kazançtır. 

Tütün ürünü kullanıcılarının pek çoğu tütün ürünü kullanımını bırakmak istemekte ancak yalnızca %30'u bunu başarılı bir şekilde yapabilmektedir. Tütün bağımlılığından kurtulmak konusunda başarı sağlayan pek çok kişinin çeşitli denemelerin ardından bu başarıya ulaştıkları bilinmektedir. Bireysel olarak bırakma girişiminde bulunmak ve bırakmak elbette mümkündür ancak yeterli destek olmadan bırakmaya çalışmak, zaman zaman bireyin zorlanmasına sebep olabilmektedir. Ancak sigara bırakma sürecinde, bilimselliği kanıtlanmış, profesyonel sigara bırakma hizmetlerine erişmek, tütün ürünü kullanıcılarının bu bağımlılıktan kurtulma oranlarını oldukça artırmaktadır.

Ülkemizde Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Müdürlüğünce yürütülen tütünle mücadele çalışmaları kapsamında sağlıklı yaşam bilincini geliştirmek, tütün kullanımı ve zararları konusunda farkındalık oluşturmak, tütün ürünü kullananlara bırakmaları yönünde bilinç kazandırmak amacıyla ülkemizde 9 Şubat & 31 Mayıs Dünya Sigarayı/Tütünü Bırakma Günü olarak çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır. Ülkemizde yasal düzenlemelerin yanında sigaranın zararları konusunda toplumsal farkındalık yaratmak ve bırakmak isteyenlere ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı gibi ücretsiz destek olma politikaları uygulanmaktadır. Ayrıca “Tütün ve Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun” 4207 Sayılı Kanun hükümlerine aykırı olarak kapalı alanlarda tütün ürünlerinin tüketilmesi durumunda "Yeşil Dedektör"  gibi sigara ile mücadelede önemli uygulamaları yürütmektedir.

Ülkemizde Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün de dikkat çektiği "Pasif Maruziyetine Önlem" tütünle mücadelede büyük önem arz etmektedir. Sigara dumanına maruz kalma olarak tanımlanan “pasif maruziyet” kişi sigara içmese bile sigara dumanından yoğun olarak etkilenmesi olarak tanımlanmaktadır. Aktif içicilik ve ikinci el maruziyet (pasif maruziyet) kanıtlanmış riskler içermektedir. İkinci el sigara dumanı; lösemi, lenfoma, santral sinir sitemi tümörleri ve karaciğer kanserine sebep olmaktadır. Yapılan araştırmalara göre, pasif maruziyet de akciğer kanseri riskini arttırdığı ortaya çıkmıştır. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün yürüttüğü toplumu bilinçlendirmek, toplum sağlığını korumak, bağımlılıklardan uzak sağlıklı nesillerin yetişmesini sağlamak temel hedefleri paralelinde  ESOGÜ Gençlik Danışma Birimi'de “Bırakmak İçin Söz Ver”, "Sigarayı Bırakmanın Tam Zamanı", “Tam Dumansız Türkiye” için tütünle mücadele çalışmaları, kararlılıkla ve güçlendirilerek devam etmektedir. Gençlik Danışma Birimimizde “Dumansız Hava Sahanı Koru” , “Bilinçli Gençlik Sağlıklı Gelecektir” sloganlarıyla tütün ve türevleri konusunda öğrencilerimize farkındalık ve bilinçlendirme etkinlikleri düzenlemektedir. Bu etkinliklerin amacı sağlıklı yaşam bilincini geliştirmek, tütün kullanımı ve zararları konusunda farkındalık oluşturmak, tütün ürünü kullananlara bırakmaları yönünde bilinç kazandırmak ve sigara bırakmak isteyen üniversite öğrencilerimize sigarayı bırakmalarında destek olmaktır.