Tütün kullanmayı bırakmanın en iyi yolu asla başlamamaktır.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından tütün ürünlerinin sağlık zararları başta olmak üzere tüm zararlarına dikkat çekmek, tütün ürünü kullananlara bırakmaları yönünde bilinç kazandırmak ve teşvik etmek, topluma tütün ürünü kullanmaktan kaçınma yönünde farkındalık oluşturmak amacıyla 1988 yılında 31 Mayıs “Dünya Tütünsüz Günü” olarak ilan edilmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü, 2025 yılı 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü temasını “Çekiciliğin Maskesini Düşürmek: Tütün ve Nikotin Ürünlerine Yönelik Endüstri Taktiklerini Açığa Çıkarmak." olarak belirlemiştir.
Halka açık yerlerde tütün ürünü tüketilmemesi ve 4207 Sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Kanunu’nun her maddesinin uygulanması oldukça önem arz etmektedir.
Sigara kullanımı, akciğer kanseri başta olmak üzere diğer kanserlerin gelişiminde, kalp hastalıklarının ve KOAH (kronik obstruktif akciğer hastalığı) başta olmak üzere çok birçok solunum yolu hastalığının ortaya çıkmasında temel etkendir. Ayrıca çeşitli fiziksel, sosyal ve ekonomik olumsuz sonuçlara da yol açan ciddi bir bağımlılık ve önlenebilir bir halk sağlığı sorunudur. Ülke ekonomisini de olumsuz yönde etkileyen bir alışkanlıktır.
Dünya Sağlık Örgütünün verilerine göre, dünya genelinde her 3 sigaradan 2'si yere atılıyor. Bu da her yıl yaklaşık 4,5 trilyon izmaritin çevreye saçılarak suyu ve toprağı zehirlemesi anlamına gelmektedir.
Sigara izmaritleri, selüloz asetat gibi maddelerden oluşuyor. Bu maddeler doğaya atıldıklarında yıllarca bozulmadan kalmakta ve çevreye ciddi zararlar vermektedir.
Dünyadaki sağlıklı yeşil çevre ortamları, tütün ürünlerinin oluşturduğu çevre zararları nedeniyle yok olmaktadır. Sigara izmaritleri, dünya çapında en yaygın atılan atıktır, sahillerde ve su kenarlarında en sık toplanan çöptür. Sigara izmaritlerinde bulunan pek çok tehlikeli kimyasal madde ve elektronik sigara atıkları sulara ve toprağa sızarak doğaya zarar vermektedir. Tütün endüstrisi, sigara üretimi için yıllık 600 milyon adet ağaç kesilmekte ve yılda 84 megaton karbondioksit eşdeğerinde sera gazı salınımına sebep olmaktadır. Tütün endüstrisi, dünyanın zaten kıt olan kaynaklarının daha fazla azalmasına ve iklim değişikliğine sebep olmakta, ekosisteme zarar vermektedir. Diğer taraftan söndürülmemiş sigara izmaritleri, orman yangınları başta olmak üzere pek çok yangın ve buna bağlı can kayıplarının önemli bir sebebi olmaya devam etmektedir. Ayrıca çoğunluğu plastik olan milyonlarca ton tütün ambalaj atığı da çevreye ve ekosisteme zarar vermektedir.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre; Beklenen yaşam süresindeki bu artış, erken yaşlarda sigara bırakmayla artmakta ve sağladığı yararlar da belirgin olarak görülmektedir. Örneğin kalp krizi geçirdikten sonra sigarayı bırakan kişilerin, yeni bir kalp krizi geçirme riskleri %50 oranında azalmaktadır. Hâlihazırda sigaraya bağlı sağlık sorunları gelişmiş olan bireyler de sigarayı bıraktıktan sonra, sigara içmeye devam edenlere göre daha sağlıklı bir hayat sürebilmektedir.
Tütün ürünü kullanımı bırakıldığı andan itibaren, oluşturduğu sağlık riskleri gerilemekte ve vücutta olumlu bir değişim başlamaktadır. İlk sigara bırakma gününden itibaren akciğerlerde, kalpte değişim başlamakta, yüksek kalp atış hızı, kan basıncı, karbon monoksit seviyesi normale dönmekte ve zamanla bağışıklık sistemi güçlenmektedir. 2-12 hafta içinde dolaşım düzelmekte ve akciğer kapasitesi artmakta, öksürük ve nefes darlığı azalmaktadır. Ayrıca tütün ürünü kullanımının bırakılması ile çevredeki bireylerin, özellikle de çocukların tütün dumanına maruz kalmaktan korunması da büyük kazançtır.
Tütün ürünü kullanıcılarının pek çoğu tütün ürünü kullanımını bırakmak istemekte ancak yalnızca %30'u bunu başarılı bir şekilde yapabilmektedir. Tütün bağımlılığından kurtulmak konusunda başarı sağlayan pek çok kişinin çeşitli denemelerin ardından bu başarıya ulaştıkları bilinmektedir. Bireysel olarak bırakma girişiminde bulunmak ve bırakmak elbette mümkündür ancak yeterli destek olmadan bırakmaya çalışmak, zaman zaman bireyin zorlanmasına sebep olabilmektedir. Ancak sigara bırakma sürecinde, bilimselliği kanıtlanmış, profesyonel sigara bırakma hizmetlerine erişmek, tütün ürünü kullanıcılarının bu bağımlılıktan kurtulma oranlarını oldukça artırmaktadır.
Ülkemizde Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Müdürlüğünce yürütülen tütünle mücadele çalışmaları kapsamında sağlıklı yaşam bilincini geliştirmek, tütün kullanımı ve zararları konusunda farkındalık oluşturmak, tütün ürünü kullananlara bırakmaları yönünde bilinç kazandırmak amacıyla ülkemizde 9 Şubat & 31 Mayıs Dünya Sigarayı/Tütünü Bırakma Günü olarak çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır.
Ülkemizde yasal düzenlemelerin yanında sigaranın zararları konusunda toplumsal farkındalık yaratmak ve bırakmak isteyenlere ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı gibi ücretsiz destek olma politikaları uygulanmaktadır. Ayrıca “Tütün ve Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun” 4207 Sayılı Kanun hükümlerine aykırı olarak kapalı alanlarda tütün ürünlerinin tüketilmesi durumunda "Yeşil Dedektör" gibi sigara ile mücadelede önemli uygulamaları yürütmektedir.
Ülkemizde Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün de dikkat çektiği "Pasif Maruziyetine Önlem" tütünle mücadelede büyük önem arz etmektedir. Sigara dumanına maruz kalma olarak tanımlanan “pasif maruziyet” kişi sigara içmese bile sigara dumanından yoğun olarak etkilenmesi olarak tanımlanmaktadır. Aktif içicilik ve ikinci el maruziyet (pasif maruziyet) kanıtlanmış riskler içermektedir. İkinci el sigara dumanı; lösemi, lenfoma, santral sinir sitemi tümörleri ve karaciğer kanserine sebep olmaktadır. Yapılan araştırmalara göre, pasif maruziyet de akciğer kanseri riskini arttırdığı ortaya çıkmıştır.
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün yürüttüğü toplumu bilinçlendirmek, toplum sağlığını korumak, bağımlılıklardan uzak sağlıklı nesillerin yetişmesini sağlamak temel hedefleri paralelinde ESOGÜ Gençlik Danışma Birimi'de “Bırakmak İçin Söz Ver”, "Sigarayı Bırakmanın Tam Zamanı", “Tam Dumansız Türkiye” için tütünle mücadele çalışmaları, kararlılıkla ve güçlendirilerek devam etmektedir.
Gençlik Danışma Birimimizde “Dumansız Hava Sahanı Koru” , “Bilinçli Gençlik Sağlıklı Gelecektir” sloganlarıyla tütün ve türevleri konusunda öğrencilerimize farkındalık ve bilinçlendirme etkinlikleri düzenlemektedir. Bu etkinliklerin amacı sağlıklı yaşam bilincini geliştirmek, tütün kullanımı ve zararları konusunda farkındalık oluşturmak, tütün ürünü kullananlara bırakmaları yönünde bilinç kazandırmak ve sigara bırakmak isteyen üniversite öğrencilerimize sigarayı bırakmalarında destek olmaktır.